Proces projektowania maszyny jest złożonym procesem, podczas którego najważniejszym aspektem jest stosowanie rozwiązań bezpiecznych, aby zminimalizować ryzyko do zera. Projektowanie bezpiecznej maszyny musi uwzględnić cały cykl jej życia, od jej transportu do klienta, przez montaż, eksploatację, do wycofania z użytku. Sprawdź realizacje maszyn, stworzonych przez Inco System: https://inco-system.com/
Podstawy
Eliminacja ryzyka poprzez rozwiązania bezpieczne same w sobie są najpewniejszymi rozwiązaniami. Dlatego odpowiedni projekt maszyny pod względem bezpieczeństwa jest wymaganiem zasadniczym, opisanym w dyrektywie maszynowej 2006/42/WE , gdzie fundamentem jest tzw. triada bezpieczeństwa.
Powszechnie projektanci maszyn skupiają się głównie na tym, żeby maszyna nadawała się do zadania, do jakiego ma być przeznaczona. Projektant skupia swą uwagę na tym, aby maszyna działała bez udziału człowieka, ponieważ podczas samodzielnej pracy taka maszyna nikomu nie zagraża. Na zaawansowanych etapach projektowania okazuje się, że operator maszyny będzie konieczny, np. do wymiany elementu czy odpowiedniego nastawienia maszyny.
Cykl życia maszyny
Norma PN-EN ISO 12100 definiuje 7 faz cyklu życia maszyny. Pomija ona cykl projektowania, nie oznacza to jednak, że projektowanie maszyny jest najmniej istotne. W czasie projektowania maszyny należy uwzględnić cykle życia maszyny.
1. Transport – faza niebezpieczna i zależna od konstrukcji i gabarytów maszyny, ryzyko można zredukować mając na uwadze w projekcie punkty podnoszenia maszyny wraz z jej punktem ciężkości. Znaczenie będzie miało także opisanie w instrukcji procesu transportu maszyny.
2. Montaż, przekazanie do eksploatacji – projekt maszyny musi uwzględniać ograniczenia środowiskowe, sposób ustawienia maszyny, warunki zasilania, należy także przewidzieć w projekcie możliwość kotwienia maszyny oraz próby uruchomieniowe.
3. Nastawianie maszyny – w tej fazie występuje duże narażenie na zagrożenie, projektant musi przeanalizować każdą czynność operatora, która w tej fazie jest niezbędna dla użytkowania maszyny. Czynności takie jak przezbrajanie maszyny, regulowanie, mocowanie przedmiotów itd. są źródłem zagrożenia dla operatora.
4. Działanie – podczas normalnej pracy maszyny wypadki występują najrzadziej. Podczas projektowania należy skupić się na dających się przewidzieć potencjalnych zdarzeniach wypadkowych. Jeżeli w tej fazie dojdzie do wypadku, najczęściej jest to wynikiem ominięcia technicznych środków bezpieczeństwa. Dlatego projektant musi uwzględnić możliwość ominięcia urządzeń zabezpieczających.
5. Czyszczenie, konserwacja – kolejna faza, w której występuje duże narażenia. Te czynności wiążą się z koniecznością dostępu do niebezpiecznych stref maszyny. Jeśli podczas tej fazy występuje możliwość uwięzienia człowieka w maszynie, projektant musi zastosować odpowiednie środki eliminujące to ryzyko.
6. Usuwanie usterek – ostatnia z faz o dużym zagrożeniu dla operatora. Wykrywanie usterek może się wiązać z potrzebą obserwacji ruchów maszyny. Na etapie projektu należy uwzględnić dostępność punktów obserwacyjnych, a jeżeli jest to niemożliwe należy przewidzieć dodatkowy tryb pracy maszyny w ograniczonym zakresie.
7. Wycofanie z eksploatacji – podobnie jak przy transporcie, należy uwzględnić punku podnoszenia maszyny, opis procesu demontażu oraz warunki utylizacji.
- Materiał partnera